පහත තියෙන්නේ මේ දවස් වල වත්පොතේ සංසරණය වන ප්‍රචාරක පුවරු (මෙමේ) දෙකක්. සමහර අයගේ බිත්ති වල ඔය දෙකම තියෙනවා.
පළමුවැන්න හිරු ප්‍රවෘත්ති වලින් ගත්ත එකක්. මේ ගැනම 2022 අගෝස්තු 20 දින පළව ඇති ලංකාදීප පුවතකත් තිබෙනවා.
“රටේ විදේශ මුදල් අර්බුදයක් පවතින බව දැන දැනත් 2020 වර්ෂයේදී විවිධ අත්‍යාවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ (තොරම්බල් බඩු) ගෙන්වීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා මුදලින් රුපියල් කෝටි 63477ක පමණක් මුදලක් වැය කර ඇතැයි පේරාදෙණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යා සහ සංඛ්‍යාන අධ්‍යයන අංශය කළ අධ්‍යයනයකදී තොරතුරු හෙළිවූ බව එහි මහාචාර්ය වසන්ත අතුකෝරල මහතා ඉරිදා ලංකාදීපයට පැවැසීය.
මෙම භාණ්ඩවලින් වැඩි හරියක් අත්‍යවශ්‍ය නොවන සහ මෙරටදී නිෂ්පාදනය කළ හැකි ඒවා බව පැවසූ මහාචාර්යවරයා මෙම අනවශ්‍ය භාණ්ඩ ගෙන්වීමට වැයවූ මුදලින් තෙල් නැව් 100 කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් ගෙන්වීමට හැකියාව තිබූ බවද ප්‍රකාශ කළේය.”
කරුණු විකෘති කර වාර්තා කර නැත්නම්, මේක ඉතාම වැදගත් අධ්‍යයනයක්. දත්ත සංචිතයකින් ඔය වගේ සංඛ්‍යාලේඛණ ටිකක් ඇදලා ගන්න එකනම් සරල වැඩක්. අපෙන් කවුරු හරි ප්‍රශ්නයක් ඇහුවහම අපි ප්‍රතිචාරයක් දමන්නේත් ඔය වගේ දත්ත දිහා බලලා. ඒ වැඩේට විනාඩි කිහිපයකට වඩා යන්නේ නැහැ. ලොකු පුහුණුවක් අවශ්‍යත් නැහැ. නමුත්, පැන්සල්, පෑන්, මකන, තීන්ත, රිබන්, ඔලුව පීරන පනා, කොහු, ඉදල්, වතුර බෝතල්, සපත්තු, කුඩ, හිස් වැසුම්, සබන් ඇතුළු පවිත්‍රකාරක ද්‍රව්‍ය, සුවඳ විලවුන්, ක්‍රීම්වර්ග වගේ දේවල් ශ්‍රී ලාංකිකයින්ට අනවශ්‍ය දේවල් කියලා හොයා ගන්න එක ඊට වඩා ගොඩක් අමාරු, සංකීර්ණ වැඩක්.
ලංකාව දරුණු ආර්ථික අර්බුදයකට මැදි වී ඉන්න වෙලාවක රටේ ප්‍රධාන විශ්ව විද්‍යාලයක් විසින් මෙවැනි වටිනා අධ්‍යයනයක් කිරීම අගය කළ යුතු දෙයක්. ඒ වෙනුවෙන් විශාල කාලයක් හා මුදලක් වැය කළා විය යුතුයි. මම හිතන්නේ මේ වැඩේ කරන්න ඇත්තේ විශාල ශ්‍රී ලාංකිකයින් පිරිසක් අයත් වන නියැදියක් තෝරා ගෙන කරපු සමීක්ෂණයකින් විය යුතුයි. ලැයිස්තුවේ තියෙන දේවල් අනවශ්‍ය දේවල් බව ඒ ගොඩක් අය කියන්න ඇති. එහෙම නැත්නම් ඔය වගේ නිගමනයකට එන්න අමාරුයිනේ. අවාසනාවට අදාළ අධ්‍යයනය මගින් ශ්‍රී ලාංකිකයින්ට අනවශ්‍ය භාණ්ඩ ලැයිස්තුව සොයාගත් ක්‍රමවේදය ගැන ලංකාදීප වාර්තාවේ නැහැ. ඒ ගැන දැනගන්න පර්යේෂණ පත්‍රිකාව කොහේ හෝ පළ වෙනකම් ඉන්න වෙනවා.
අදාළ පර්යේෂණ වාර්තාව මට කියවන්න නොලැබුනත් ආණ්ඩුවට සම්බන්ධ කවුරු හෝ කෙනෙක් හෝ පිරිසක් විසින් කියවා තිබෙන බව පේනවා. එහෙම නැත්නම් එවැනි වෙනත් අධ්‍යයනයක් කරලා හෝ පරිශීලනය කරලා තිබෙනවා. ඒ අනුව, තවත් ආනයනික භාණ්ඩ 300ක් රටට ආනයනය කරන එක තහනම් කරලා. අදාළ පර්යේෂණ මගින් කරපු සොයාගැනීම් නිවැරදිනම් එහෙම කරපු එකේ වරදක් නැහැ.
හැබැයි දෙවන ප්‍රචාරක පුවරුවේ තියෙන්නේනම් වෙන කතාවක්. ඒ අනුව, “රජයට අත්‍යාවශ්‍ය නොවන මිනිසුන්ට අත්‍යාවශ්‍ය වන භාණ්ඩ 300ක්” තහනම් කරලා. ඒ කියන්නේ, පේරාදෙණියෙන් කරපු අධ්‍යයනය වැරදිද?
ඔය ලැයිස්තුව මමත් දැක්කා. මුල සිට අගටම කියෙවුවේනම් නැහැ. ඔය ලැයිස්තුවේ තිබෙන ගොඩක් දේවල් මටනම් පෞද්ගලිකව අත්‍යාවශ්‍යම දේවල්. එක උදාහරණයක් ටූත් ෆ්ලොස්. සාමාන්‍යයෙන් මම ලංකාවට එනකොට අනිවාර්යයෙන්ම වගේ ඇති වෙන්න ටූත් ෆ්ලොස් අරගෙන එනවා. ඒ වගේ තවත් දේවල් ගණනාවක් තිබෙනවා. නමුත් මේ ගොඩක් දේවල් ශ්‍රී ලාංකිකයින් බහුතරයකට අනවශ්‍ය දේවල් වෙන්න ඇති. ඕනෑම සංකීර්ණ ගණනක් මනෝමයෙන් හදන්න පුළුවන්නම් කැල්කියුලේටර මොකටද?
කොහොම වුනත්, අර පේරාදෙණියේ අධ්‍යයනයෙන් හොයා ගත් ශ්‍රී ලාංකිකයින්ට අනවශ්‍ය තොරොම්බල් බඩු ඇත්තටම ශ්‍රී ලාංකිකයින්ට අනවශ්‍ය බඩුනම් 2020දී ආනයනය කරපු බඩු තවමත් නොවිකිණී තිබිය යුතුයි. “රටේ විදේශ මුදල් අර්බුදයක් පවතින බව දැන දැනත්” කියා කිවුවට එහෙම එකක් ගැන 2020දී ලොකු කතාබහක් තිබුණේ නැහැනේ. ආණ්ඩුව, මහ බැංකුව ඇතුළු ගොඩක් පාර්ශ්ව විසින් කිවුවේ එහෙම ප්‍රශ්නයක් නැහැ කියලයි. ඒ නිසා, ඔය අනවශ්‍ය බඩු ගෙන්වීම ගැන ආනයනකරුවන්ට චෝදනා කරන්න බැහැ.
කියන කතාව ඇත්තනම් ඔය බඩු ගෙන්වපු ආනයනකරුවෝ ලොකු අමාරුවක වැටෙන්න ඇති. අනවශ්‍ය බඩු ගෙන්වලා විකුණන්නේ කොහොමද? විකුණුනේ නැති නිසා ඔය ගෙන්වපු බඩු තවමත් රට ඇතුළේ ඇති. ඒ නිසා, තව තවත් ඔය බඩුම ගෙන්වන එකේ කිසිම තේරුමක් නැහැ. අනෙක් අතට ඔය අනවශ්‍ය බඩු ගේන එක තහනම් කළා කියලා කිසිම බලපෑමක් වෙන එකකුත් නැහැ. ගෙනාපු බඩුත් විකුණාගන්න බැරිනම් කොහොමටත් කවුරුවත් ඔය දේවල් දැනටම වුනත් ගේන්නේ නැතුව ඇති. කවුරු වුනත් ව්‍යාපාරයක් කරන්නේ ලාබයක් ගන්නනේ.
පේරාදෙණියේ පර්යේෂකයින් විසින් සමීක්ෂණයක් කර හෝ වෙන ක්‍රමයකින් හොයාගෙන තිබුණත්, අනවශ්‍ය භාණ්ඩ ලැයිස්තුවක් හදන එක ඉතාම අසීරු, සංකීර්ණ වැඩක්. මොකද එක් අයෙකුට අනවශ්‍ය දෙයක් තවත් අයෙකුට අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒකෙම අනෙක් පැත්ත වෙන්නත් පුළුවන්. මම එක පාරක් ලංකාවට එද්දී බැටරි වලින් ක්‍රියා කරන විදුලි දත් බුරුසු ටිකක් ගෙනත් අසල්වැසියන්ට හා ඥාතීන්ට බෙදා දුන්නා. මොනවා හෝ පොඩි දෙයක් බලාපොරොත්තුවෙන් එන එය ඉන්නවනේ. පස්සෙයි දන්නේ ඒ එක් අයෙකුගේ කටේ එක දතක්වත් නැති බව!
කොයි තරම් හොඳ සැලසුම්කරුවෙකුට වුනත් මිනිසුන්ට අත්‍යාවශ්‍ය දේවල් හා අනවශ්‍ය දේවල් කියලා පාරිභෝගික භාණ්ඩ වර්ග කරන්න අමාරුයි. නමුත්, වෙළඳපොළ විසින් මේ වැඩේ ඉතාම සාර්ථක ලෙස කරනවා. විශේෂයෙන්ම උද්ධමනය ඉහළ මට්ටමක තිබෙන වෙලාවක ඕනෑම කෙනෙකුට තමන්ගේ අතේ තිබෙන සල්ලි වලින් කලින් මිල දී ගත් හැම දෙයක්ම මිල දී ගන්න බැරි වෙනවා. ඒ නිසා, ඕනෑම කෙනෙක් තමන්ට අත්‍යාවශ්‍ය දේවල් පමණක් මිල දී ගන්න පෙළඹෙනවා. හැබැයි ඒ අත්‍යාවශ්‍ය දේවල් එක් එක් පුද්ගලයාට සාපේක්ෂයි.
මේ විදිහට ගොඩක් අය තමන්ගේ මිල දී ගැනීම් තමන්ට අත්‍යාවශ්‍ය දේවල් වලට සීමා කරද්දී, අනවශ්‍ය කෙසේ වුවත්, අඩුවෙන් අවශ්‍ය දේවල් විකිණෙන එක අඩු වෙනවා. අනවශ්‍ය දේවල්නම් ඉතිං කොහොමටත් විකිණෙන්න විදිහක් නැහැනේ.
මේ වගේ වෙලාවක ලංකාවේ මිනිස්සු කොහොමටත් තමන්ට අඩුවෙන් අවශ්‍ය දේවල් මිල දී ගැනීම සීමා කරන නිසා එවැනි දේවල් ආනයනය කිරීම තහනම් නොකළත් ආනයන ඉල්ලුම විශාල ලෙස අඩු වෙනවා. ඒ වගේම, තමන්ට අවශ්‍යම දේවල් වලට පමණක් පරිභෝජනය සීමා කරන්න කියලා කවුරුත් නොකිවුවත් ඒ වැඩේ නිකම්ම වෙනවා. හැබැයි කිසිම දෙයක් සඳහා ඉල්ලුම නැත්තටම නැති නොවෙන්න පුළුවන්. මොකද රටේ විශාල පිරිසකට එතරම් අවශ්‍ය නොවන දෙයක් සුළු පිරිසකට අත්‍යාවශ්‍ය දෙයක් වෙන්න පුලුවන්. ඒ වගේ දෙයක් ආනයනය තහනම් කරනවා කියන්නේ බහුතරයේ රුචිකත්වය මත පදනම්ව සුළුතරයකට වෙනස් ලෙස සැලකීමක්.
කොහොම වුනත්, මේ වන විට රජයේ වගේම මහ බැංකුවේත් ප්‍රතිපත්තිය වී තිබෙන්නේ තීරණ ගන්නා අයගේ රුචිකත්වය මත හෝ වෙනත් ක්‍රමයකට රටේ මිනිස්සුන්ට අවශ්‍ය දේවල් හා අනවශ්‍ය දේවල් වෙන් කර අනවශ්‍ය සේ හඳුනා ගන්නා දේවල් ආනයනය වැළැක්වීමයි. ඊට හේතුව, වෙළඳපොළට ප්‍රශ්නය විසඳන්නට ඉඩ දීම දේශපාලනික ලෙස ශක්‍ය නොවීමයි.
විණිමය අනුපාතය පාලනය කරමින් වුවත්, ඉතිරි ප්‍රශ්න විසඳන එක වෙළඳපොළට ඉඩ දුන්නොත් ඔය හැම දෙයක්ම සමතුලිත වෙනවා. හැබැයි එහිදී සමාජයේ පහළ ස්ථර මත වැඩි බරක් පැටවෙන එක නොවැලැක්විය හැකියි. ඒ හේතුව මත මේ වෙලාවේ ආණ්ඩුව විසින් සමාජවාදී ක්‍රමය තෝරාගෙන තිබෙනවා.
වෙළඳපොළට ඉඩ දෙනවානම් කීයට ගියත්, මිල ඉහළ යාම භාර ගන්න වෙනවා. එයට කැමති නැත්නම් තෝරා ගන්න වෙන්නේ සමාජවාදී ක්‍රමයයි. ඒ ක්‍රමය තුළ මිනිස්සුන්ට අවශ්‍ය දේවල් සහ අනවශ්‍ය දේවල් වෙන් කර හඳුනා ගන්නේ රජයයි. ක්‍රමය භාර ගන්නවානම් රජයේ තේරීම කට වහගෙන භාර ගන්න වෙනවා. රජයේ තේරීම බහුතර තේරීම නොවන විටක මිනිස්සුන්ගේ කට වහන්න අමාරුයි. නමුත්, රජය විසින් නියෝජනය කරන්නේ බහුතර රුචිකත්වයනම්, වෙනස් රුචිකත්වයන් ඇති සුළුතර කොටස් වලට ලොකු හානියක් වෙන එක නොවැලැක්විය හැකියි.
– ඉකොනොමැට්ටා –